ลมหายใจของห้วยส่วนตัว..

ความเป็นห้วยส่วนตัวได้เริ่มถูกรบกวนอย่างหนักหลังจากมีการปลุกกระแสฝายชะลอน้ำ โดยอ้างพระราชดำริ ในช่วงต้นปี พ.ศ. ๒๕๕๑ โดยในครั้งนั้นมีการนำกระสอบทรายมาทำเป็นฝายส่วนทรายที่ใส่กระสอบนะรึ ก็เอาจากในลำธารนั่นแหละ และมีการรื้อหินที่ระเกะระกะกลางลำธารที่เคยทำหน้าที่ชะลอความเร็วน้ำตามธรรมชาติอยู่แล้วออกไป หลังจากสร้างฝายไม่นานก็เกิดน้ำป่าหลากหน้าร้อน ฝายชะลอน้ำที่รื้อหินชะลอน้ำธรรมชาติออกไปไม่สามารถทานแรงน้ำได้ก็พังเกือบทั้งหมด เหลือไว้เพียงขยะกระสอบทรายประดับลำธาร


เวลาผ่านไปประมาณ ๑ ปี ก็เกิดฝายถาวรขึ้น ๑ แห่ง ณ จุดที่เคยใช้ฝายหินเพื่อผันน้ำไปใช้ พร้อมๆกับการตัดต้นไม้ริมธารออกบางส่วนเพื่อให้ดูโล่ง สวยงาม? 

ปัจจุบัน ฝายมีอายุปีเศษ อืม..น้ำเต็มฝายดีแฮะ

แต่หากย้อนกลับไปดู คห.๑ ภาพที่ ๓ จะเห็นว่าทำไมน้ำไหลผ่านฝายทางท่อน้อยจัง

ลองมาทบทวนดูกันหน่อยเถิดว่าฝายในรูปแบบที่เราสร้างๆกันมันทำหน้าที่ได้ตามวัตถุประสงค์หรือเปล่า
๑. หากเพื่อผันน้ำไว้ใช้..ฝายหินทิ้งไม่มีแกนอย่างครั้งแรกที่ทำ ก็สามารถสนองวัตถุประสงค์ได้ หรือหากเกรงว่าช่วงแล้งน้ำจะไม่พอก็อาจเสริมแกนในระดับต่ำๆได้ แต่ระดับน้ำท่วมปากท่อก็พอแล้ว แต่ฝายนี้ในปัจจุบัน ระดับปากท่อที่อุตส่าห์ยกสูงเพื่อรับแต่น้ำใสๆก็อยู่ในระดับต่ำกว่าผิวทรายแล้ว ดังนั้นที่ลงทุนมาก็ไม่เกิดประโยชน์เพิ่มเลยแม้แต่น้อย
๒. หากเพื่อเก็บกักน้ำ (ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของข้อ ๑) จะเห็นว่าน้ำเหนือฝายก็ไม่ได้มีปริมาณสะสมมากขึ้นเลย เพราะตะกอนทรายทับถมแทนที่น้ำที่จะกักหมดแล้ว
๓. ชะลอเพื่อให้น้ำดูดซับคืนสู่ป่า แต่..ลำธารนี้มีโครงสร้างเป็นหินแกรนิต แม้มันต้องมีรอยแตกของหิน แต่การดูดซับน้ำก็คงมีไม่มากนัก ประกอบกับที่นี่ความชื้นอากาศและดินสูงมากอยู่แล้วแม้ในหน้าแล้ง ดินทรายที่พอดูดซับน้ำได้ก็คงอยู่ในระดับที่อิ่มตัวเกือบตลอดเวลาอยู่แล้ว
๔. ชะลอเพื่อลดความแรง และการกัดเซาะตลิ่ง อืม..มันคงใช้เวลานานมากที่จะกัดเซาะหินให้พัง แต่ที่น่าสนใจคือต้นไม้ที่ถูกตัด ราน นี่สิ กับก้อนหินที่ถูกรื้อเพื่อทำฝาย ตลอดจนหินที่ต้องจมอยู่ใต้ทราย เหลือพื้นใต้น้ำเรียบๆ ผมเลยไม่แน่ใจว่าก่อนมีฝายกับสร้างแล้ว อย่างไหนจะชะลอกระแสน้ำได้ดีกว่ากัน ตอนนี้ทรายก็เต็มสันฝายแล้ว ดังนั้นหากน้ำป่าหลากมาปริมาตรเท่าไหร่ ความเร็วเท่าใด ก็จะผ่านฝายนี้ได้โดยไม่สูญเสีญพลังงานเลยทั้งหมด ตกลงว่าฝายทำหน้าที่ของมันหรือเปล่า
๕. เพื่อผลาญงบประมาณ หรือใช้สร้างภาพว่าดูแลสิ่งแวดล้อม...อันนี้คงทำหน้าที่โดยสมบูรณ์แบบแล้ว

นี่ไง หินที่ขวางทางน้ำระเกะระกะเหล่านี้จะกักน้ำให้ยกสูงขึ้นได้ชั่วคราว ตะกอนที่ไหลมากับน้ำสามารถไหลผ่านช่องระหว่างหินได้จึงไม่มีการกักตะกอนมากเกินไปในลำธาร สัตว์น้ำสามารถอาศัยได้ หรือเดินทางไปมาได้อย่างสะดวกตลอดทั้งปี โดยไม่ต้องใช้ความสามารถพิเศษมากนัก ผิวปะทะน้ำก็ไม่เรียบจึงลดแรงปะทะโดยตรงได้ก่อน และเป็นการชะลอให้น้ำไหลผ่านไปไม่แรงมาก แล้วหากความเร็วเพิ่มอีกตามหลักกลศาสตร์ มันก็จะไปปะทะหินก้อนต่อๆไปอีก ดังนั้นความเร็วกระแสน้ำจึงเพิ่มๆลดๆ ไม่มีแต่เพิ่มไปเรื่อยๆจากการไหลจากที่สูงลงสู่ที่ต่ำกว่า

ที่จริงห้วยส่วนตัวก็ยังถือว่าโชคดีที่ไม่โดนยำมากนัก มีหนักๆก็ฝายนี้ฝายเดียว แต่ก็สร้างปัญหาให้ปลาไม่น้อย อย่างปลาค้อนี่ถ้าลงมาใต้ฝายแล้วกลับขึ้นไปยากครับ แต่ว่าไปแล้วปลาค้อที่ห้วยนี้ก็น่าถูกกักขังหน่วงเหนี่ยวพันธุกรรมมาหลายสิบปีแล้ว เพราะปลาค้อจากคลองหาดส้มแป้นไม่สามารถขึ้นห้วยได้ ก็อาจเหลือแต่ปลาตูหนาดอกไม้ที่ยังฝ่าไปได้ หากมันตั้งใจและพยายามไปจริงๆ ห้วยแห่งนี้ไม่มีปลาก้างและปลาซิว คาดว่าเพราะถูกตัดขาดจากคลองหาดส้มแป้น ที่มันลงได้อย่างเดียว ไม่มีทางย้อนกลับครับ ส่วนแมลงปอก็ยังมีครับ เพราะบริเวณอื่นๆยังอยู่ได้

อยากให้ตอบโดยไม่ใช้อารมณ์ครับ เพราะยังไงผมก็เชื่อว่าทุกฝ่ายก็คำนึงถึงระบบนิเวศ เพียงแต่เขามองแค่เปลือกของมัน ไม่แน่นะ ถ้าผมอยู่จุดนั้น(คนสร้างฝาย)โดยไม่ได้มาสัมผัสส่วนนี้มาก่อน ผมก็อาจเป็นหนึ่งในฟายก็ได้ ผมไม่ได้ตั้งกระทู้ให้มาด่าใครทั้งนั้นครับ