พฤติกรรมการวางไข่บนกิ่งไม้เหนือแหล่งน้ำของแมลงปอเข็ม

การวางไข่ของแมลงปอนั้น พวกเราส่วนใหญ่จะเห็นว่ามันจะวางอยู่ในแหล่งน้ำเสมอ เราสามารถแบ่งออกเป็น 2 กลุ่มใหญ่ๆ คือ การวางไข่ในเนื้อเยื่อพืช (endophytic oviposition) ทั้งใต้หรือเหนือหรือบริเวณผิวน้ำ การวางไข่เช่นนี้พบได้ในกลุ่มแมลงปอเข็มทั้งหมด รวมถึงแมลงปอยักษ์ (ในแมลงปอยักษ์ในสกุล Gynacantha นั้นจะวางไข่ลงในโคลนเปียก) และการวางไข่ลงในน้ำโดยตรง (exophytic oviposition) ที่ตัวเมียมักจะวางไข่โดยการเอาปลายท้องที่มีไข่นั้นจุ่มลงในน้ำหลายครั้ง นอกจากนี้ ยังมีรายงานเกี่ยวกับพฤติกรรมการวางไข่ในที่ที่ไม่ควรจะวางไข่ได้กล่าวเช่น แมลงปอบ้านแผ่นปีกกว้าง (Pantala flavescens) ตัวเมียไปวางไข่ลงในพื้นปูนซีเมนต์เปียกที่สะท้อนแสงแดด หรือหลังคาหรือกระจกรถที่สะท้อนแสงแดด รวมถึงแมลงปอยักษ์ แมลงปอยักษ์ Anax julius ตัวเมียวางไข่ในบ่อน้ำมันดิบ นักวิทย์เชื่อว่า แมลงปอเหล่านี้มักจะวางไข่ในพื้นที่ที่มีการสะท้อนแสง ทำให้พวกมันเข้าใจผิดคิดว่าสถานที่ดังกล่าวเป็นแหล่งที่สามารถวางไข่ได้นั่นเอง!

Comments

ความเห็นที่ 1

ในช่วงที่ไปสำรวจแมลงปอที่จังหวัดเพชรบูรณ์ ผมก็พบกับพฤติกรรมการวางไข่เหนือผิวน้ำของแมลงปอเข็มปีกแผ่ใหญ่แปดจุด (Orolestes octimaculata) ที่น่าสนใจทีเดียว

การวางไข่เหนือผิวน้ำนั้น เท่าที่ผมพบเจอมานั้น ตัวเมียมักจะวางไข่สูงจากผิวน้ำมากกว่า 1 เมตร ซึ่งพื้นที่การวางไข่อาจจะอยู่ตรงแหล่งน้ำหรือข้างแหล่งน้ำ โดยแหล่งน้ำอาจจะเป็นแหล่งน้ำถาวรหรือแหล่งน้ำชั่วคราวก็ได้ ในกรณีที่เป็นแหล่งน้ำชั่วคราวนั้น เราจะเห็นพฤติกรรมนี้ในเข้าหรือระหว่างหน้าฝน ซึ่งเมื่อฝนตก หยดน้ำฝนอาจจะพัดตัวอ่อนตกลงสู่แหล่งน้ำและเจริญเป็นตัวเต็มวัยต่อไปได้ครับ
แมลงปอเข็มปีกแผ่ใหญ่แปดตัวเมียจุดกำลังวางไข่ในกิ่งไม้เหนือแหล่งน้ำโดยมีตัวผู้คุ้มครองอยู่

ความเห็นที่ 2

แมลงปอเข็มที่มีการวางไข่ในเนื้อเยื่อพืชมักพัฒนาอวัยวะวางไข่ (ovipositor) ให้เจริญดี เพื่อเจาะเข้าไปในเนื้อเยื่อพืช การวางไข่ของแมลงปอเหล่านี้อาจวางไข่หนึ่งฟองต่อหนึ่งรู หรือวางไข่สองสามฟองต่อหนึ่งรูก็ได้ขึ้นอยู่กับชนิดครับ

ในแมลงปอเข็มปีกแผ่ใหญ่แปดจุดที่ผมนั้น ขณะที่ตัวเมียกำลังวางไข่ ตัวผู้จะคอยมาคุ้มครองตัวเมีย เพื่อป้องกันไม่ให้ตัวผู้ตัวอื่นเข้ามาลักลอบผสมพันธุ์ และเจ้าตัวผู้และตัวเมียนี้ไม่ได้มีความเกรงกลัวกับการแอบดู(ใกล้ๆ)ของผมเลย แม้ผมจะทำให้ตัวผู้ตกใจและบินหนีออกไปห่างๆ อย่างห่วงๆ บ้าง แต่สุดท้าย มันจะกลับมาเฝ้าตัวเมียในจุดเดิมหรือใกล้เคียงกับจุดเดิมเสมอ
ตัวเมียวางไข่

ความเห็นที่ 3

เมื่อตัวเมียวางไข่ในรูหนึ่งๆ เสร็จแล้ว มันจะถอยหลังและเจาะรูเพื่อวางไข่ใหม่ จำนวนรูที่เจาะนั้นผมไม่ได้นับ แต่มันใช้เวลาไม่ต่ำหว่า 15 นาทีในการวางไข่ครับ ในแมลงปอเข็มปีกแผ่ใหญ่แปดจุด ความสูงในการวางไข่ของมันอยู่ที่ 165 ซ.ม. แต่ในแมลงปอเข็มรำไรเขาสอยดาว (Protosticta khaosoidaoensis) จะวางไข่สูงเหนือผิวน้ำประมาณ 3 เมตรเลยทีเดียว

และที่น่าสนใจอีกอย่างคือ แมลงปอเข็มบางชนิดตัวผู้จะไม่ยอมให้ตัวเมียลงไปวางไข่คนเดียว แมลงปอเข็มหนุ่มจะหนีบคอตัวเมียลงตามไปด้วยครับ ซึ่งพฤติกรรมเช่นนี้ค่อนข้างเสี่ยงต่อการโดนแมลงปอชนิดอื่นหรือสัตว์นักล่าอื่นๆ โฉบกินได้ครับ (รูปพฤติกรรมนี้คงต้องรอท่านพี่ GreenEyes หรือ sparrow เอามาลงล่ะครับ)

ถ้าได้พบเห็นการวางไข่ของแมลงปอ ลองสังเกตดูครับ เผื่อจะมีอะไรสนุกตื่นเต้นให้ดูกันครับ

อีกสักมุม

ความเห็นที่ 4

เยี่ยมมาก ความรู้อีกแล้ว

ความเห็นที่ 5

ที่ตาดโตน ผมเคยเห็นแมลงปอน้ำตกตัวเขียวๆ ทั้งตัว เดินไต่รากต้นไคร้น้้ำลงไปลึกราวๆ ฟุตหนึ่งแล้วเอาหางไชรากไม้อยู่นานเกือบๆ ห้านาที แล้วก็ไต่กลับขึ้นมาและหนีไปหน้าตาเฉย ผมนั่นอึ้งๆ อยู่ ลูกชายที่ดูอยู่ด้วยกันถามว่าแมลงปอมันดำน้ำลงไปทำไม แล้วทำไมมันดำได้นานจัง ดีที่ว่าเคยดูในสารคดีเลยตอบไปได้ว่ามันลงไปวางไข่ (รอดตัวไป) แต่ทำไมมันดำน้ำได้นานจังนี่ผมก็ยังสงสัยอยู่เหมือนกัน...ฮา

ความเห็นที่ 5.1

การวางไข่ใต้น้ำมักเกิดขึ้นกับแมลงปอเข็มบางชนิดเท่านั้นครับ ระยะเวลาการเกิดนั้นมักจะไม่เกิน 30 นาที และในบางชนิดอาจจะเป็นชั่วโมงเลยเช่น ในแมลงปอเข็มน้ำตกใหญ่ Calopteryx cornelia (ไม่พบในไทยนะครับ) จะมีการวางไข่ใต้น้ำนานตั้งแต่ 20-120 นาทีครับ

ระยะเวลาการวางไข่จะนานหรือช้านั้นขึ้นอยู่กับจำนวนฟองอากาศที่ติดกับปีก (ลองสังเกตภาพของผมดูครับ จะเห็นฟองอากาศอยุ่เต็มปีก) และการไหลของน้ำครับ เนื่องจากเส้นปีกสามารถแลกเปลี่ยนออกซิเจนได้ ทำให้แมลงปอเข็มตัวเมียสามารถมีเวลาอยู่ใต้น้ำได้นานเพื่อวางไข่ครับ นอกจากนี้ การเคลื่อนที่ใต้น้ำก็ช่วยให้การแลกเปลี่ยนออกซิเจนที่บริเวณปีกดีขึ้นด้วยครับ

ความเห็นที่ 5.1.1

http://www.siamensis.org/species_index#1911--Species: Neurobasis chinensis ถ้าจำไม่ผิดหรือสับสนอะไรคิดว่าเป็นตัวนี้นะครับ เพราะไปที่ไหนๆ ก็เจอ ถ่ายภาพมาตั้งแต่เป็นฟิล์มจะลองค้นดูอีกทีครับ แต่ที่เห็นมันไม่ได้ทำเหมือนรูปล่าง คือมัันบินมาเกาะตัวเดียวโดดๆ แล้วก็ไต่ลงน้ำไปลึกสักกว่าสองคืบได้ แล้วทำหางไชๆ ดุกดิกๆ อยู่นาน และก็ไต่ขึ้นมาแล้วบินหายจ้อยไปเลย ผมเลยเกิดข้อสงสัยขึ้นมาอีกว่า แมลงปอเข็มนี่มันต้องวางใข่ระหว่างผสมทุกชนิดหรือเปล่า หรือบางชนิดผสมเสร็จแล้วตัวเมียแยกไปวางไข่ต่างหาก

ความเห็นที่ 5.1.1.1

ถ้าเป็นแมลงปอเข็มชนิดดังกล่าวก็ตรงกับภาพที่ผมลงครับ ภาพดำน้ำวางไข่นั่นก็เป็นตัวเมียของแมลงปอเข็มชนิดนี้ครับ

ไม่มีแมลงปอชนิดไหนวางไข่ตอนผสมพันธุ์ครับ เพราะตัวเมียต้องเอาปลายท้องไปรับน้ำเชื้อของตัวผู้ เมื่อรับแล้ว ตัวเมียก็จะเอาปลายท้องออกแล้วอาจจะวางไข่ต่อทันทีหรือรอเป็นระยะเวลาหนึ่งก่อนที่จะไปวางไข่ ซึ่งการวางไข่นั้นอาจจะมีตัวผู้ตามเกาะ หรือตามเฝ้า หรือไปวางไข่ตัวเดี่ยว...ก็แล้วแต่ชนิดครับ

ความเห็นที่ 6

ตามมาเสริมให้จ้า

Pseudagrion microcephalum ตัวผู้เกี่ยวตัวเมียไว้ขณะวางไข่ Pseudagrion microcephalum ตัวผู้โดนสอยหัวขาด

ความเห็นที่ 6.1

ยังจำภาพเหตุการณ์นี้ได้ โหดมาก

ความเห็นที่ 7

ทำเป็น บทความเลยคร๊าบบบบ

ความเห็นที่ 7.1

แล้วไม่มีใครเอาบทความมาลงคั่นบทความผมหน่อยหรอพี่? มันจะกลายเป็นบทความผมสองบทความต่อกันเลยนะครับ ^^

ความเห็นที่ 8

คิๆ สุดยอดค้าบบบ ช่วงนี้กำลังสนใจการวางไข่ของแมลงปอยักษ์อยู่ด้วยยย ชอบมั่กๆ วิธีวางไข่แบบแปลกๆ

ความเห็นที่ 9

จะว่าไป แมลงปอบ้านบางชนิดก็ไม่ได้วางไข่ โดยการจุ่มหางลงน้ำเพื่อปล่อยไข่ เมื่อปีกลายผมก็พบกับแมลงปอบ้านสี่แต้มเหลือง Tetrathemis platyptera วางไข่แบบที่ไม่เหมือนแมลงปอบ้านชนิดอื่นๆ นั่นคือการป้ายไข่ติดกับกิ่งไม้ โดยไม่เจาะกิ่งไม้แต่จะติดโดยกาวเหนียว เหนือแอ่งน้ำนิ่งที่อยู่ใกล้ๆกับลำห้วย โดยที่แอ่งน้ำนั้นไม่มีน้ำอยู่เลย  ซึ่งมันคงรู้ด้วยสัญชาตญาณว่า หากมีฝนตกลงมาเมื่อไร ไข่ของมันคงต้องถูกฝนชัล้างลงในแอ่งน้ำเบื้องล่างอย่างแน่นอน
bstl_tpj533.jpg bstl_tpj532.jpg

ความเห็นที่ 9.1

ขอบคุณสำหรับรูปภาพและเรื่องราวครับ ครูเล็ก  ใครมีรูปภาพเด็ดๆ ก็ช่วยกันลงมาครับ จะได้เขียนบทความได้สมบูรณ์ครับ

ความเห็นที่ 10

ลงขันรูปนึง
img_9770.jpg

ความเห็นที่ 10.1

ขอบคุณครับ ท่านมะเดี่ยว เป็นภาพการดำน้ำวางไข่ของตัวเมียในสกุล Euphaea ที่น่าสนใจจริงๆ เคยเจอครั้งหนึ่ง เห็นแบบตัวเมียบินอยู่เหนือน้ำแล้วพุ่งลงเกาะขอนไม้ใต้น้ำ จากนั้นก็ลงไปลึกกว่าเดิม แล้วก็วางไข่ จากนั้นก็ไต่ขึ้นมาผิวน้ำ พอปีกเลยผิวน้ำ มันก็บินออกไปเลยครับ

ความเห็นที่ 11

ได้ความรู้เน้นๆ ขอบคุณเจ้า ^^

ความเห็นที่ 11.1

ขอบคุณเช่นกันจ้า