ปลาตีนตอนน้ำึ้ขึ้นจะอยู่ที่ไหนคะ

จริง ๆ แล้วปลาตีนนั้นไม่ไ้ด้มีแต่ครีบท้องซ้ายขวาที่เชื่อมกันด้วยเยื่อบาง ๆ ให้มีลักษณะคล้ายถ้วยเท่านั้น ทีนี้ในประโยคคำถามใช้คำว่าปุ่มดูด ซึ่งให้ความรู้สึกเหมือนกับปุ่มดูดที่พบในหนวดปลาหมึก แต่ในครีบรูปถ้วยของปลาตีนกลับทำหน้าที่ได้ไม่ดีเท่ากับของปลาหมึก ปกติลักษณะครีบท้องแบบนี้ยังพบได้ในกลุ่มปลาบู่ (Gobiidae) อีกด้วย (แต่ปลาบู่ไม่สามารถปีนต้นไม้ได้เหมือนปลาตีน) ลักษณะครีบท้องแบบนี้ช่วยให้ปลาสามารถทรงตัวติดอยู่กับวัสดุได้หลายระนาบ โดยเฉพาะในแนวตั้งได้ดี ดังนั้นเราจะเห็นปลาบู่ทราย หรือปลาบู่ชนิดอื่นๆ เกาะติดกับเสาที่ปักในแนวตั้งอยู่ใต้น้ำแบบสบายๆ

ทีนี้มาเข้าประเด็นว่าทำไมมันปีนต้นไม้ได้ นอกจากเจ้าถ้วยดูดแล้ว ปลาตีนจะมีลักษณะที่พิเศษต่างไปจากปลาชนิดอื่นก็คือ มีมัดกล้ามเนื้อที่โคนครีบอกซึ่งพัฒนาดี จนทำให้ปลาสามารถใช้งานครีบอกได้มากกว่าปลาทั่วไป ดังนั้นเราจึงพบมันเดินอยู่ตามผิวหน้าดินได้ในตอนน้ำลด หรือตอนน้ำขึ้นจะเห็นมันเกาะอยู่ตามกิ่งไม้ได้ แต่เท่าที่เคยดูปลาตีนตอนน้ำขึ้น ดูเหมือนว่ามันละลอยอยู่ที่ผิวหน้าน้ำและเกาะอยู่ตามกิ่งไม้ชายเลนที่อยู่ปริ่มน้ำในลักษณะของการซ่อนตัวมากกว่าการปีนป่ายขึ้นไปที่สูงๆ ซึ่งจะทำให้สัตว์ผู้ล่าสังเกตเห็นมันได้ง่าย

อย่างไรก็ดี จากประสบการณ์ที่เคยเอามันมาเลี้ยงไว้ในตู้ปลา ที่จำลองสภาพเหมือนป่าชายเลน โดยการปลูกโกงกางในตู้ พบว่ามันสามารถปีนต้นโกงกางแล้วหนีออกจากตู้มาเดินเล่นบนพื้นให้คุณตูบที่บ้านฟัดจนถึงแก่ชีวิตได้

สรุปประเด็นคำตอบคือ ไม่ใช่ครีบท้องที่มีลักษณะคล้ายถ้วยอย่างเดียว แต่ต้องประกอบกับการมีมัดกล้ามเนื้อที่โคนครีบอกที่พัฒนาดีจึงทำให้ปลาสามารถเดินและปีนป่ายได้

เพิ่มเติม ตอนช่วงน้ำขึ้น นอกจากการซ่อนตัวอยู่ตามพุ่มไม้ป่าชายเลนแล้ว ยังมีปลาบางตัวไม่ได้ออกมาโผล่โฉมหน้าที่ผิวหน้าน้ำ แต่นักวิจัยชาวญี่ปุ่น พบว่า มันสามารถลงไปอยู่ในรูที่มันทำขึ้นเป็นพิเศษโดยมีโพรงอากาศอยู่ภายในรูนั้น โดยโพรงนี้มันออกแบบมาเพื่อให้เป็นที่อยู่ของไข่และลูกปลาขนาดเล็ก

ปลาตีนไม่ได้มีอวัยวะพิเศษเพื่อช่วยในการหายใจเหมือนกับปลาช่อน มันยังคงความสามารถในการใช้เหงือกเพื่อการหายใจ สังเกตได้จากเวลาที่อยู่ดินเลนขณะน้ำลง มันต้องดื่มน้ำเพื่อให้น้ำไหลผ่านเหงือกของมันเหมือนกับปลาทั่วไป แต่เหงือกของปลาตีนนั้นค่อนข้างลดรูป เมื่อเทียบกับปลาอื่น แสดงให้เห็นว่าความสามารถในการใช้เหงือกเพื่อแลกเปลี่ยนแก้สจะด้อยกว่าปลาอื่น

แต่ปลาตีนก็มีสิ่งชดเชย สิ่งที่ปลาตีนพัฒนาไปมากกว่าปลาทั่วไปคือ ผิวหนังของมันมีเส้นเลือดฝอยมาหล่อเลี้ยงเป็นจำนวนมาก ซึ่งปัจจุบันมีเอกสารวิจัยระบุว่าลักษณะนี้คล้ายกับผิวหนังของกบ ซึ่งสามาีรถใช้ผิวหนังช่วยในการแลกเปลี่ยนแก๊สได้ บางครั้งถ้าเราสังเกตมันในธรรมชาติขณะน้ำลง หากผิวหนังแห้งไปมันก็ต้องเอาตัวมันชุบลงในน้ำและโคลนเพื่อเพิ่มความชุ่มชี้นและรักษาประสิทธิภาพในการแลกเปลี่ยนแก้สของผิวหนังเช่นกัน นอกจากนี้แล้ว ในปลาตีนบางชนิดที่ส่วนปลายของลำไส้ใหญ่จะโป่งพองและมีเส้นเลือดฝอยมาหล่อเลี้ยงเป็นจำนวนมากเช่นกัน เชื่อว่าส่ิงนี้จะช่วยให้มันสามารถแลกเปลี่ยนแก้สได้ดีขึ้น ในการสร้างโพรงอากาศใต้ดินเพื่อให้เป็นที่อยู่ของไข่และลูกปลานั้น พ่อแม่ปลาจะใช้วิธีการอมอากาศที่ผิวดินซิ่งมีออกซิเจนมากไปปล่อยทิ้งไว้ในโพรงเพื่อเพิ่มปริมาณออกซิเจนให้กับลูก

มาทบทวนความรู้ด้วยคนครับ

น่าหนุกยิ่งนัก อยากกลับไปเป็นเด็ก ๆ อีกครั้ง