เพราะเรานั้นคู่กัน

เรื่อง/ภาพ: นณณ์ ผาณิตวงศ์

14 กุมภาพันธ์ วันแห่งความรัก แทนที่จะซื้อดอกกุหลาบตามร้านดอกไม้ที่ราคาถูกโก่งขึ้นจนเกินจริงแถมอีก 2 วันก็คงจะเหี่ยวโรย ผมเลือกซื้อดอกลิลลี่สีชมพูแบบที่ปลูกอยู่ในกระถางจากสวนจตุจักรมาให้ภรรยาแทน ดอกลิลลี่ยังอยู่ในดิน มีต้นมีใบ เลือกซื้อดอกตูมๆ ถึงแม้จะเป็นไม้หัวล้มลุกแต่ก็อยู่ได้อีกนานนับเดือน
 
เราวางดอกลิลลี่กระถางเล็กไว้ในห้องนอนริมหน้าต่างที่ดอกลิลลี่จะโดนแสงบ้าง และรดน้ำด้วยถ้วยเล็กๆทุกเช้า อีกไม่กี่วันต่อมา ดอกแรกก็บานออก สีชมพูสดใสทำให้ห้องมีชีวิตชีวาขึ้น ข้อสำคัญกลิ่นดอกลิลลี่ที่หอมทั้งวันทำให้ห้องน่าอยู่ขึ้นอีกเป็นกองโดยไม่ต้องพึ่งน้ำยาปรับกลิ่นสังเคราะห์จากกระป๋องที่ไหน นอกจากกลิ่นแล้วในวันที่ดอกบานเต็มที่ลิลลี่ยังมีน้ำหวานหยดออกมาจากด้านใน ผมลองแตะมาชิมดูถึงแม้จะนิดเดียวแต่ก็รับรู้ได้ถึงความหวานชื่นใจ
 
แต่ดอกลิลลี่คงไม่ได้สร้างทั้งกลิ่นและน้ำหวานมาให้คนอย่างผมเป็นแน่ ในธรรมชาติ ดอกลิลลี่มีกลิ่นและน้ำหวานเอาไว้ล่อให้แมลงหรือนกตัวเล็กๆมากินเพื่อที่จะได้ช่วยผสมเกสรให้กับเขา แมลงที่กินน้ำหวานจากลิลลี่ ดอกหนึ่งจะมีเกสรดอกลิลลี่ติดไปด้วย เมื่อมันไปกินน้ำหวานจากอีกดอกก็จะพาเกสรไปผสมเพื่อให้เกิดเป็นเมล็ดที่จะกลายเป็นลิลลี่รุ่นต่อไปด้วยเหตุนี้ดอกไม้แต่ละชนิดจะมีวิวัฒนาการที่แตกต่างกันออกไป เพื่อ“อำนวยความสะดวก”ให้กับผู้ผสมเกสรของตน
 
ดอกกล้วยไม้ชนิดหนึ่งในประเทศมาดากัสการ์เป็นตัวอย่างที่เด่นชัดที่สุด เพราะดอกกล้วยไม้ชนิดนี้มีเดือยที่ใช้เก็บน้ำหวานยาวเกือบ 30 เซนติเมตร ชาลล์ ดาร์วิน บิดาแห่งทฤษฎีวิวัฒนาการ เห็นดอกกล้วยไม้ชนิดนี้แล้วจึงกล่าวไว้ว่าที่ใดที่หนึ่งบนเกาะมาดากัสการ์มีผีเสื้อกลางคืนที่มีท่อดูดน้ำหวานยาว 30 เซนติเมตรอาศัยอยู่ เพื่อผสมเกสรให้กับกล้วยไม้ชนิดนี้เป็นการเฉพาะ และกว่าร้อยปีผ่านไป ก็มีคนพบเจ้าผีเสื้อกลางคืนที่ว่านี้จริง ๆ เสียด้วย
 
ผีเสื้อกลางคืนและกล้วยไม้คู่นี้เป็นตัวอย่างการวิวัฒนาการร่วมที่สิ่งมีชีวิตซึ่งแตกต่างกันต่างวิวัฒนาการขึ้นมาเพื่ออยู่ร่วมกัน ผีเสื้อกลางคืนได้ประโยชน์เพราะไม่มีสัตว์ชนิดไหนมาแย่งกินน้ำหวานจากดอกกล้วยไม้ชนิดนี้ได้ ส่วนกล้วยไม้ก็ได้ประโยชน์เพราะผีเสื้อกลางคืนชนิดนี้จะกินได้แต่น้ำหวานจากพวกเขาเท่านั้น โอกาสที่จะพาเกสรไปทิ้งๆขว้างๆกับดอกไม้ชนิดอื่นจึงไม่มีวันเกิดขึ้นเลย  ทั้งสองต่างพึ่งพาซึ่งกันและกัน ขาดกล้วยไม้ผีเสื้อก็อดตาย ขาดผีเสื้อกล้วยไม้ก็สืบพันธุ์ไม่ได้ เช่นกัน
 
แต่ความผูกพันในธรรมชาติลึกซึ้งและซับซ้อน วันนี้เราอาจจะรู้ว่ากล้วยไม้และผีเสื้อคู่หนึ่งที่มาดากัสการ์ไม่สามารถอยู่ได้หากขาดซึ่งกันและกัน แต่ยังมีความสัมพันธ์อีกมากมายของธรรมชาติที่มนุษย์ยังไม่เข้าใจ ไม่ว่าจะพยายามแค่ไหนก็ตาม ไม่ต้องมองไปที่ไหนไกล หนุ่มและสาว คบกัน รู้จักและเรียนรู้กัน กว่าจะผ่านวันนั้น กว่าจะเข้าใจกันเพียงพอ กว่าจะได้แต่งงานกัน อยู่ด้วยกันอีกไม่รู้กี่สิบปีก็ยังไม่มีวันที่จะเรียนรู้กันได้ทั้งหมด จริงไหมครับ? 
 
ในวันแห่งความรักและทุกๆวัน สำหรับมนุษย์แล้ว คงจะไม่มีเวลาไหนที่มีความสุขไปกว่าเวลาที่ได้อยู่ร่วมกับคนที่เรารัก สำหรับธรรมชาติ ความผูกพันเป็นมากกว่านั้น การได้อยู่ร่วมกันของ “คู่ชีวิต”อาจจะมิได้หมายเพียงแต่ความสุขแต่เป็นความอยู่รอดของเผ่าพันธุ์
 
ดอกลิลลี่ยังวางอยู่ตรงนั้นส่งกลิ่นหอมตามที่ธรรมชาติได้สร้างมา บานแล้วก็แห้งโรย ในห้องนอนของผมไม่มีแมลงมาผสมเกสรให้กับดอกลิลลี่ มันจึงเหี่ยวเฉาไปโดยไม่มีเมล็ดไว้สืบพันธุ์

ปล. บทความนี้เขียนไว้หลายปีแล้วครับ ตีพิมพ์ในนิตยสาร AQUA ในฉบับเดือนกุมภาพันธ์นี่แหล่ะ