นกประจำเมือง:ปรอดหน้านวล

เรื่อง: อุเทน ภุมรินทร์ ภาพ: กุลพัฒน์ ศรลัมภ์

แนะนำนกประจำเมืองสักชนิด "นกปรอดหน้านวล Yellow-vented Bulbul (Pycnonotus goiavier)" ใบหน้าและคอขาวนวลสมชื่อ ตัดกับสีของหน้าผากถึงท้ายทอยและแถบตาสีดำ หัวมีหงอนสั้นๆ ลำตัวด้านบนสีน้ำตาลแกมเทา อกและท้องสีออกน้ำตาลอ่อนมีลายขีดจางๆ ก้นเหลืองสมชื่อนิคเนม-ภาษาอังกฤษของมัน 

นกปรอดในไทยมีมากกว่าสามสิบชนิด แม้ว่ามันจะเป็นนกกินผลไม้ (fruigivore) เช่น ไทร ตะขบ ตำลึง ฯลฯ ยังกินพวกเนื้อสัตว์ อย่างกิ้งก่า แมลง ผีเสื้อ หนอน ด้วย โดยเฉพาะช่วงที่มันเลี้ยงลูก มักพบมันเอาอาหารโปรตีนเหล่านี้มาป้อนที่รัง รังของนกชนิดนี้ เป็นรังรูปถ้วย มักทำรังมิดชิดกว่า "นกปรอดสวน (Streak-eared Bulbul)" ที่เคยพบรังของมันบนสายไฟลากเข้าบ้าน ที่เจ้าของบ้านเดินผ่านใต้รังทั้งวัน 

นกปรอดหน้านวล มักทำรังในไม้ที่มีใบทึบ แต่ก็ปรับตัวสร้างรังได้ แม้ใกล้ผู้คน เช่นต้นปาล์มประดับในกระถางหน้าบ้าน ต้นโมกที่มีดอกสีขาว ไม้ประดับในกระถาง มีพุ่มใบ พอหลบนักล่า ไกลตาแมวบ้าน นกผัวเมียทั้งคู่ก็รีบสร้างรังรูปถ้วย รองรับไข่นกสาม ถึงสี่ใบ สีออกม่วง มีลายจุดสีขาวและสีอื่นกระจายทั่วทั้งใบไข่ แม่นกกกไข่ได้สักราวๆ สองอาทิตย์ ลูกจะเริ่มออกจากไข่ ช่วงแรกๆ ลูกนกยังไม่ลืมตา และยังช่วยเหลือตัวเองไม่ได้ นอนตัวแดงๆ อยู่ในรัง พ่อแม่ต้องหาอาหารมาป้อน อาหารนั้นหลากหลายตามที่กล่าวบอกไว้ข้างต้น คือ นอกจากอาหารหลักพวกผลไม้ ลูกไม้ในเมืองเท่าที่หาได้ ก็จะมีอาหารโปรตีนมาเร่งให้เด็กๆ ในรังโตไวและพร้อมจะออกจากรัง

ในวันที่แม่และพ่อนก พาลูกนกออกจากรังและสอนให้หัดบิน หากใครได้เห็น จะตามดูไม่รู้เบื่อ เพราะพ่อแม่จะคาบอาหาร ทำทีเป็นจะป้อนไว้ในปาก แต่ก็ไม่ป้อน รอให้ลูกหิว เป็นการกระตุ้นให้ลูกๆ ของมันออกจากรัง มาหาพ่อแม่ที่เกาะอยู่ข้างๆ จนลูกออกจากรัง ช่วงนี้ ลูกนกจะมีขนขึ้นจนเกือบเต็มตัวแล้ว แต่ยังไม่ใช่ชุดขนที่เป็นนกตัวเต็มวัย พูดง่ายๆ คือขนยังกระเซอะกระเซิงดูยังเด็กๆ อยู่

ช่วงที่พ่อแม่พาลูกหัดบิน มันจะคาบอาหารมายั่วลูกไว้ในปาก เช่นเดียวกับตอนพาลูกออกจากรัง พร้อมส่งเสียงให้ลูกบินมาหาตำแหน่งที่มันเกาะอยู่ แล้วบางที มันก็บินออกห่างไปจากตำแหน่งเดิม ย้ายตำแหน่งให้ลูกตามไปอีก ใครได้เห็นก็ต้องเอาใจช่วยกันแหล่ะ ยิ่งถ้ามีแมวในบ้านก็ต้องคอยจับไว้ เดี๋ยวลูกนกจะไปไม่ถึงฝัน กลายเป็นอาหารของเจ้าเหมียวเสียก่อน เจ้าตัวเล็ก บินจนเหนื่อยเลย ถ้าเอาความรู้สึกเราไปจับหรือคิดแทนนกน่ะ แต่หัดบินได้นานหน่อย พ่อแม่ก็จะยอมป้อนอาหารที่อยู่ในปาก คล้ายให้กำลังใจหรือรางวัลกับความพยายามในการฝึกของลูก

เพราะในอีกไม่กี่วัน มันก็ต้องหากินเอง ด้วยแรงปีกของตัวมันเอง