Type Locality ของปลากัดมหาชัยจาก Google Earth

คือจุดประสงค์หลักของทีมวิจัยปลากัด มหาวิทยาลัยมหิดล กับงานวิจัยตีพิมพ์ "ปลากัดป่ามหาชัย" นั้นทางอาจารย์และผมก็มีความตั้งใจสำคัญ ประการแรกก็เพื่อจะให้ปลากัดป่ามหาชัยนี้ได้ถูกยอมรับว่าเป็นสายพันธุ์ใหม่จริงๆให้เร็วที่สุด (เพราะผลที่ได้โดยเฉพาะจากการศึกษาดีเอ็นเอก็ค่อนข้างแน่นอนอยู่แล้ว) ซึ่งประการแฝงที่สำคัญยิ่งกว่าก็เพื่อที่เมื่อได้รับการยอมรับเป็นสายพันธุ์ใหม่แล้วจะได้หวังว่าหน่วยงานรัฐและคนในท้องถิ่นจะมีบทบาทสำคัญในเชิงรุกที่สะดวกขึ้นในการอนุรักษ์ได้เต็มที่ และเผื่อว่าจะมีนโยบายจากรัฐมาช่วยสนับสนุนอีกแรงหนึ่ง (ทั้งหน่วยงานในสมุทรสาครเอง สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม กรมประมง หรือหน่วยงานรัฐที่สูงกว่านั้นขึ้นไป)

เราไม่ได้ตั้งใจให้เป็นการประกาศไปเพื่อให้คนมาช้อนจับไปขายให้หมดในเชิงเศรษฐกิจ เพราะจริงๆแล้วปลากัดป่ามหาชัยนี้เป็นที่รู้จักดีมาก่อนและมีคนเข้ามาช้อนไปขายอยู่เรื่อยๆตลอดมาอยู่แล้ว (พิกัดก็บอกโดยประมาณ เพราะผมหวังว่าถ้ามีคนไปช้อนตามจะไปช้อนถูกแหล่งข้างเคียงนอกจากจุดที่พบช้อนสำรวจเองเพิ่มเติมไปด้วยในอนาคต แต่ถ้าไม่บอกเลยก็เกรงว่าจะไม่สะดวกเรื่องการอนุรักษ์ต่อไป ประกอบกับเพื่อให้ได้รับการยอมรับ เชื่อถือ และตรวจสอบได้ของผลงานปลากัดป่าสายพันธุ์ใหม่นี้ของไทยจากนานาชาติด้วย)
บางแหล่งช้อนจากการสอบถามชาวบ้านที่ไปเจอตอนเข้าไปสำรวจก็ว่ามีต่างชาติว่าจ้างให้ชาวบ้านช้อนส่งให้เป็นพันๆตัวก็มีทั้งเล็กใหญ่ ซึ่งประเด็นนี้ก็เสี่ยงสูญพันธุ์มานานแล้ว แต่ด้วยการถกเถียงกันนานว่าตกลงปลากัดป่ามหาชัยนี้ใช่สายพันธุ์ใหม่หรือไม่หรือว่าเป็นลูกผสม ด้วยความคลุมเครือตลอดมาจึงไม่สามารถมีใครที่จะมาลงมืออนุรักษ์กันจริงจังได้ถ้าปลากัดป่าชนิดนี้ไม่ใช่สายพันธุ์ใหม่ เพราะปลากัดลูกผสมในบ้านเรานั้นก็มีมากมายอยู่แล้ว แต่ยิ่งเมื่อผลงานวิจัยพิสูจน์ได้ว่าปลากัดป่ามหาชัยเป็นปลากัดป่าสายพันธุ์ใหม่อย่างแน่นอนจึงเป็นจุดเริ่มต้นของการต่อยอดครั้งสำคัญที่จะอนุรักษ์ปลากัดป่ามหาชัยนี้ไม่ให้สูญพันธุ์ไปจากประเทศไทยที่พบได้ประเทศเดียวและยังกระจายพันธุ์อย่างจำกัดกินบริเวณค่อนข้างน้อยมาก
 
ส่วนในเชิงเศรษฐกิจนั้นก็กระตุ้นให้มีการช้อนมาเล็กน้อยแต่อยากให้เน้นการเพาะพันธุ์ในฟาร์มโดยเพาะเพื่อรักษาสายบริสุทธิ์และนำตรงนี้ส่งออก ดีกว่าที่จะช้อนจากธรรมชาติมาขายกันเพราะถ้าคนช้อนกันมากก็ยิ่งจะหมดไว และก็ไม่ควรให้ชาวต่างชาติซื้อปลาต้นสายเราไปส่งออกขายเองในขณะที่ไทยเองที่เป็นถิ่นอาศัยของปลากัดป่าชนิดนี้ไม่ได้มีส่วนเลยก็ไม่น่าจะควรเช่นกัน

แต่อย่างไรก็ดีส่วนตัวจากการสำรวจผมว่าปัจจัยหลักกว่าที่ทำให้ปลากัดป่ามหาชัยเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์มากที่สุดก็คือการที่แหล่งที่อยู่อาศัยของปลากัดป่ามหาชัยโดยเฉพาะป่าจากถูกตัดทำลายและถมที่ไปโดย"มนุษย์"เองนี่แหละน่ากลัวจะทำให้แหล่งที่อยู่หายไปหายไปและหายไปเลยจริงๆ เพราะยิ่งถ้าหากการบอกเล่าของคนในสมัยก่อนเป็นจริงที่ปลากัดป่ามหาชัยนี้เดิมพบกระจายพันธุ์กินบริเวณทั้งสามสมุทรคือ สมุทรสาคร สมุทรปราการ และสมุทรสงคราม อีกทั้งทางฝั่งตะวันตกของกรุงเทพฯด้วยแล้ว แต่ปัจจุบันพื้นที่หลักๆที่สำรวจพบได้ก็มีเพียงเฉพาะสมุทรสาครและกรุงเทพฯบางพื้นที่เท่านั้น แถมบางแหล่งที่ไปช้อนมาวิจัยในเวลาต่อมาไม่นานก้ถูกทำลายหายไปในพริบตาอีก ผมว่าประเด็นนี้น่าห่วงเป็นอย่างมาก

ถ้าผมเสนอแนวทางอนุรักษ์ในความคิดเห็นส่วนตัว ใจผมก็อยากให้หน่วยงานของรัฐลงทุนซื้อที่ดินป่าจากทำเขตอนุรักษ์และตั้งคนในพื้นที่ของสมุทรสาครเองและบุคคลตามสมควรมาช่วยกันดูแลเขตอนุรักษ์นี้โดยเฉพาะแถบTypeLocalityหลักนี้ซัก1โซนก็ยังดี และก็น่าจะมีพื้นที่อนุรักษ์สำรองเพิ่มเติมในโซนอื่นๆที่ได้สำรวจพบด้วย 
นอกจากนี้ก็น่าจะมีฟาร์มที่เพาะปลากัดป่ามหาชัยพันธุ์แท้เท่านั้นจากหลายๆแหล่งมาสะสมสายพันธุ์เอาไว้ประกอบกันด้วย

(ตัวผมก็ยังใหม่และไม่ค่อยสันทัดกับงานในเชิงอนุรักษ์ยังไงต้องขอคำชี้แนะต่อไปในอนาคตด้วยนะครับผม และยินดีจะเรียนรู้จากผู้ทรงคุณวุฒิ และเปี่ยมด้วยประสบการณ์และความเชี่ยวชาญทั้งหลายต่อไปด้วยครับ)

ซึ่งก็หวังว่างานวิจัยปลากัดป่ามหาชัยซึ่งเป็นงานวิจัยเล็กๆเริ่มต้นนี้จะเป็นงานวิจัยที่มีคุณค่าในเชิงต่อยอดโดยเฉพาะด้านการอนุรักษ์สายพันธุ์อย่างมหาศาลต่อไปในอนาคตนะครับ

ขอขอบคุณพี่นณณ์ด้วยนะครับที่จะช่วยเป็นแกนนำประสานงานหน่วยงานต่างๆเพื่อการอนุรักษ์ต่อไป

แถบๆTypeLocalityหลักตอนนี้ก็ยังคงทยอยหายแว๊บๆไปเรื่อยๆในบางส่วนอยู่ไปพร้อมๆกับพื้นที่อื่นๆเช่นกัน แม้จะพยายามเลือกพื้นที่ที่ถูกบุกรุกให้น้อยที่สุดเมื่อเทียบเคียงจากแหล่งสำรวจอื่นๆแล้ว  ก็หวังว่าการอนุรักษ์ปลากัดป่ามหาชัยครั้งนี้จะได้รับการสนับสนุนอย่างจริงจังได้เต็มศักยภาพเสียที ดีใจๆ